آشنایی با آرامگاه های مجموعه تخت جمشید

آشنایی با آرامگاه های مجموعه تخت جمشید

در بخش های بالای کوهی که مجموعه تخت جمشید در دامنه آن واقع شده است، گورهایی برای پادشاهان گذشته هخامنشی، در خود کوه ساخته شده است که نام بردار به دخمه می باشند، یکی از این دخمه ها در شمال و دیگری در جنوب کوه و یکی هم در جنوب تخت، در پیش آمدگی همان کوه است که نیمه کاره مانده است. در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد آرامگاه های درون مجموعه تخت جمشید شهر زیبای شیراز بیشتر بدانیم.

جهت رزرو تور شیراز به سایت رویای جهانگردی چهارفصل به آدرس chaharfasl . net مراجعه نمایید.

نمای گورها از دو بخش روی یکدیگر درست شده و سنگ تراشی روی آنها مانند کنده کاری های یک کوشک هخامنشی می باشد. بخش پایین نما، نگاره ایرانی را می نمایاند که آسمانه آن روی چهار ستون قرار گرفته و دربی در میان ستون ها نمایان است و سنگ دور آن درب که به جای چهار چوب است، دارای نگاره گونه ای گل یاس، همانند به گل های درب پرستش گاه نامبردار به (ارخت ئو = اړخ تئی بون) آتن می باشد و روی بالای تور شیراز ستونها یک ردیف شیر، کنده کاری شده است. بالای آسمانه ایوان، تختی به چشم می خورد که ۲۸ تن از نمایندگان توده ها و تیره های پیرو شاهنشاهی هخامنشی، در دو ردیف افقی، آن را روی دو دست نگاه داشته اند.

روی تخت نامبرده، تخت سه پله ای و یک آتش دان پدیدار است و شاه روی سریر ایستاده و کمانی به دست چپ گرفته و دست راست خود را به سوی آتشدان دراز کرده و سرگرم نیایش است. در بالای آتش دان، گروه ماه و جلو شاه در بخش بالا، فروهر که نشان اهورامزدا است، در حال پرواز نمایان است.

در درون آرامگاه ها به ناهمگونی اتاق یا دالانی است که از خود کوه کنده شده، در یکی از آنها تنها یک پستو و در دیگری چند پستوی تودار دارد و گورها را در درون پستوها، روی سنگ سکو مانندی کنده اند.

آرامگاه شمال خاوری

گور شمال خاوری مجموعه تخت جمشید تور شیراز تابستان 98، تنها دارای یک اتاق نا آراسته و یک پستوی بزرگ است که در آن دو گور ساخته اند و این دو گور از آن اردشیر دوم هخامنشی می باشد.

آرامگاه جنوب خاوری

این آرامگاه از بناهای روزگار اردشیر سوم و آرامگاه خود او می باشد، برای آن که کشور مصر که در جستار سنگ نبشته زیر، بالای سر شخص مصری نام برده است در پادشاهی اردشیر دوم جزو کشورهای باج گذار ایران نبوده، بلکه در زمان اردشیر سوم در سال ۳۴۴ پیش از میلاد، دوباره جزو کشور ایران پرورده (یعنی) باج گزار آن گردیده، این آرامگاه، دالانی یا اتاقی دارد با سه پستوی تودار که در هر کدام دو گور کنده شده است.

آرامگاه (دخمه) جنوبی

آرامگاه سومی که در جنوب تخت جمشید در دماغه کوه قرار گرفته، نیمه کاره مانده و تنها بخش بالای آن که شاه در برابر آتش دان به نماز و نیایش سرگرم است، ساخته و کنده کاری شده است. به درستی این آرامگاه (دخمه) برای داریوش سوم، پسین پادشاه هخامنشی که پیش از پایان یافتن آن از اسکندر شکست خورده و درگذشته است.

نمایندگان توده های باجگزار

از سه آرامگاه نام برده شده، تنها دخمه جنوب خاوری دارای سنگ نبشته ای است به سه زبان که در دو ردیف بالای سر ۲۸ تن نگه دارندگان تخت و دو تنی که در دو سوی تخت ایستاده اند، از چپ به راست کنده شده تور شیراز تیر 98 به قرار زیر است:

در ردیف بالا به این پارسی است - این مادی است . این خوزستانی است . این پارتی است . این هراتی است . این باختری است . این سغدی است . این خوارزمی است - این زرنگی (سیستانی) است . این رخجی است . این ث گوشی است . این گنداری است ۔ این هندی است . این سکایی هوم ورکاست.

بالای سر ردیف پایین، این سکایی تیز خود است . این بابلی است . این آشوری است . این عرب است . این مصری است - این ارمنی است - این کاپادوکی است . این سیردی (لیدی) است - این یونانی است . این سکایی آن سوی دریاست - این مقدونی است - این یونانی سپردار است . این پوتی است . این حبشه ای است.

آرامگاه های سوم و چهارم

این آرامگاه ها که در مجموعه تخت جمشید قرار دارند، ساختمان های آنها همانند دخمه های دیگر است و ا آن اردشیر یکم و داریوش دوم می باشد. پس از این رو و بنا به باور شماری از تاریخ نگاران پیشین و کنونی، چهار تن از پادشاهان نخست دودمان هخامنشی از خاندان ویشتاسب، در نقش رستم و اردشیر دوم و سوم در آرامگاه های تخت جمشید به خاک سپرده شده بوده اند.

دیستک (ساختمان) آرامگاه ها

چنان که گفته شد چهار آرامگاه در نقش رستم ساخته شده است، در پیدا، این گورها (دخمه ها) به سه بخش افقی روی یکدیگر بخش می شود و همگی به یک گونه و همانند صلیب یونانی می باشد و بلندی هر کدام 5 / 24 متر است.

بخش نخست آرامگاه ها که نزدیک به زمین قرار گرفته، هموار و تهی از هر گونه سنگ تراشی است و راست گوشه مانند است. بخش دوم آن به گونه ایوانی است که دارای چهار ستون است و سر ستون های آن ها همانند سر گاو است که به دیوار چسبیده اند. دربی هم که گیلویی مصری دارد. در میان ایران دیده می شود که از آن ها به درون آرامگاه ها و گورها وارد می شوند.

در بخش سوم که بخشی بالاتر از دیگر آرامگاه هاست، مانند کنده کاری های بخش دوم آرامگاه های تخت جمشید، شاه بر روی تختی که سه پله دارد و بر روی تختی دیگر قرار گرفته به گونه نماز و نیایش ایستاده و به کمانی که در دست چپ دارد تکیه داده است و دست راست را به سوی آتش دان که در جلو است دراز نموده و در بالا گرده خورشیدی و فروهر که در حال پرواز است، دیده می شوند. تخت مزبور را ۲۸ تن از نمایندگان کشورهای پیرو ایران در دو ردیف نگه داشته اند.

معرفی نقش رستم فارس

نقش رستم جایی است که در آن چهار آرامگاه برای چهار تن از نخستین شاهان سلسله هخامنشی از دودمان گشتاسپ (ویشتاسب) در دامنه کوهی که اکنون نامبردار به کوه حاجی آباد می باشد، کنده شده است.در ادامه با آژانس مسافرتی چهارفصل همراه باشید تا در مورد نقش رستم شیراز بیشتر بدانیم.

کوه حاجی آباد که نقش رستم در آن است در ۵ کیلومتری شمال تخت جمشید، آن سوی رود پلوار قرار گرفته است. نام این کوه به انگیزه بودن آرامگاه های شاهان هخامنشی در آن، پیش از آن کوه و تپه شاهی بوده و اکنون به انگیزه دهکده ای که در نزدیکی تور شیراز آن است و نامش حاجی آباد می باشد، این کوه نامبردار به کوه حاجی آباد شده است.

انگیزه نامگذاری

انگیزه نامگذاری نقش رستم این است که چون نگاره هایی هم از شاهان ساسانی با تن بسیار بزرگ در پایین آرامگاه ها کنده کاری شده و مردم و اهالی، آنها را به انگیزه درشتی اندام، چهره رستم پهلوان شناخته شده دانسته اند، از این رو جای مزبور را نقش رستم گفته اند.

آرامگاه داریوش

آرامگاه دومی از سوی دست راست که نگاره آن در شماره ۵۷ نشان داده شده، بزرگ تر از آرامگاه های دیگر است. در این آرامگاه در بخش بالا، پشت سر شاه، سنگ نبشته ای به سه زبان پارسی باستانی، ایلامی و بابلی که داریوش رزرو تور شیراز بزرگ پسر ویشتاسب آن را نویسانده است. پس برابر نوشته این سنگ نبشته که پچواک آن در زیر خواهد آمد، روشن و آشکار شده که این آرامگاه از آن داریوش است، درون آرامگاه دخمه ای است دهلیز مانند که هیچ نگاره و کنده کاری ندارد و ۹ گور در خود سنگ کنده اند.

پچواک سنگ نبشته چنین است:

خدای بزرگی است اهورامزدا، که این زمین را آفریده که آن آسمان را آفریده، که مردم را آفریده، که خوشی را برای مردم آفریده، که داریوش را شاه کرده، یگانه شاهی را از بسیاری، یگان فرمانداری را از بسیاری.

منم داریوش، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهایی که بسیاری از نژادها و توده ها در آن ها نشیمن دارند، شاه این زمین پهناور تا آن دورها پسر ویشتاسب هخامنشی، پارسی پسر پارسی، آریایی از نژاد آریایی. داریوش شاه بزرگ گوید:

«این است به خواست اهورامزدا، کشورهایی که افزون از پارس، گرفته و بر آنها فرمانروایی دارم، به من خراگ می دهند، آن چه از سوی من به آنها گفته می شود، فرمان می برند، روش و آیین من در آنجاها روا و نگه داشته شده است: ماد - خوزستان - خراسان و گرگان - هرات - باختر - بلخ - سغد - خوارزم - سیستان - رج - ت گوش (ساتاگید) - هند - سکاهوم ورکا - سکای تیز خودان - بابل - آشور - عربستان - مصر - ارمنستان - کاپادوکیه - لیدیه - یونانی های آسیای کوچک - سکاهای آن سوی دریا ۔ مقدونیه - یونانی های سپردار (تراکیه) - پوتی یا حبشه - مچیا - کرکا»

داریوش شاه گوید: «اهورامزدا هنگامی که دید این سرزمین در هم گشته، آن را به من سپرد، مرا شاه کرد، من شاهم به خواست اهورامزدا، من آن را آراسته کردم، هر چه به آنها فرمودم روان شد، چنان که اراده من بود. اگر تو اندیشه کنی چند جو آفر تور شیراز (چه گوناگون شکل) بود، آن کشورهایی که داریوش شاه اداره می کرد، این پیکرها را بنگر، آنها تخت مرا می برند، از این راه، تو می توانی آنها را بشناسی، آن گاه خواهی دانست که نیزه های پارسیان دور رفته، آن گاه خواهی دانست که پارسیان دور از پارس جنگیده اند.»

داریوش شاه گوید: «این است آن چه من کرده ام، همه را به یاری و خواست اهورامزدا کرده ام، اهورامزدا به من یاری کرد تا کار را به انجام برسانم. اهورا مزدا مرا از هر بدی. نگه دارد، هم چنین خانواده من و این کشورها را. این را من از اهورامزدا درخواست می کنم این درخواست مرا اهورامزدا بپذیرد» ای بشر، آن چه اهورامزدا فرموده به تو میگویم، راه راست مگذار، بدمیندیش، گناه مکن، یا ای بشر، فرمان اهورامزدا را گردن بنه، راه راست را مگذار، ستم کار مباش.»

گئوبرو و پاتی شوواریش، نیزه دار، داریوش شاه - آسپنا تیرانداز و کماندار داریوش. این مچیایی هستند.

آرامگاه (دخمه) خاوری

از چهار دخمه ای که در نقش رستم هست، یکی دخمه دست راست یا آرامگاه خاوری است که جبهه آن به سوی باختر نگرش دارد. این آرامگاه سنگ نبشته ای ندارد، ولی چنان که گفته اند، آرامگاه خشایارشا پسر داریوش یکم می باشد.

معرفی مجموعه پاسارگاد

معرفی مجموعه پاسارگاد

پاسارگاد یا پارسه گدر، درست آن در روزگاران دیرین (پارسه کد) یعنی روستای پارسه بوده که در روزگار هخامنشیان مرغاب خوانده می شده و چون آرامگاه کورش در آن جا ساخته شد آن جا را گورگاه (آرامگاه) مرغاب خواندند و یک معنی آرامگاه در زبان عربی (مشهد) می باشد، پس از اسلام نام آنجا مشهد مرغاب نامیده شد. و با گذشت زمان، یونانی ها آن جا را پاسارگاد خواندند. نشانه هایی بسیار از روزگار هخامنشی در آن جا به چشم می خورد.

پاسارگاد در هنگام فرمانروایی کورش بزرگ، تور شیراز تیر 98 پایتخت پارس و ایران بود و در ۶۰ کیلومتری شمال خاوری تخت جمشید در کنار باختری جاده شوسه به جدایی چهار کیلومتر قرار گرفته و پایه شهر شدن آن در مرز سال ۵۴۰ پیش از میلاد به فرمان کورش بزرگ ریخته شد و در هنگام پادشاهی کورش شهری بزرگ گردید و ساختمان هایی با شکوه در آن جا بنا نهاده شد. اکنون نیز نشانه هایی از ساختمان های آن پابرجا و پدیدار است مانند آرامگاه کورش که مردمان آن جا به انگیزه همانندی که به گور زنان دارد، آن را گور مادر سلیمان گویند و دیگر نشانه های کاخ ها و سنگ تراشی های برجسته آدم بال دار و جز آن هاست.

آرامگاه کوروش بزرگ

آرامگاه کوروش، اتاقی است چهار گوشه که از سنگ مرمر سپید مانند. در بالای یک پایه شش اشکوبه ای از همان سنگ ساخته شده است و هر اشکوبه بالایی آن از اشکوبه زیرین کوچک تر و به همین انگیزه دورادور آن، پله هایی ساخته شده است.

بلندی همه این ساختمان از بام اتاق تا رویه زمین نزدیک به ۱۱ متر است، اتاق نامبرده درب کوچک و باریکی داشته که در آن اتاق، پیکر بسان مالیده کورش را در تابوتی از طلا با چیزهای گرانبهایی دیگر، مانند میز و جام های زرین و تن پوش های بهادار آرایش یافته با سنگ های گرانبها، گذاشته بودند. از نشانه هایی که در پیرامون آرامگاه کورش به چشم می خورد، چنین دانسته می شود که ساختمان مزبور در باغی باصفا و پر چمن که تور شیراز مرداد 98 دیوارهایی بلند و جویبارهایی دل انگیز بسیار داشته، قرار گرفته بوده.

بنا به نوشته آرین و دیگر تاریخ نگاران یونانی، اسکندر مقدونی پس از آن که به پاسارگاد وارد شد به آرامگاه کورش رفته دید سنگ نبشته ای به خط پارسی بدین شرح در آن نوشته اند: «ای مرد نابود شدنی، من کورش پسر کمبوجیه هستم، من دولت شاهنشاهی پارس را درست کرده و فرمانروای سراسر آسیا بودم. به این آرامگاه رشک مبر». پس اسکندر به درون آرامگاه رفته و از دیدن چیزهای گرانبهای نامبرده در بالا بی اندازه در شگفت شد. پس از رفتن اسکندر از پاسارگاد، در آن جا شورشی روی داده و بیشتر چیزهای درون آرامگاه را دزدیدند. اسکندر پس از بازگشت از هند و باختر به آریستوبول که از نزدیکانش بود، فرمان داد به درون آرامگاه کورش رفته بازمانده چیزهای آن را گرد آوری نموده به جای خود بگذارد. سپس درب آن را گرفته و مهر اسکندر را بر روی آن بزند تا کسی نتواند به درون آن وارد تور شیراز شهریور 98 شود.

تخت طاوس

نزدیک آرامگاه کورش در شهر شیراز، دو سنگ یک پارچه به مانند مکعب پدیدار است که در نزد مردم آنجا به نام تخت طاوس نامبردار شده و آن ها را آتشگاه هم می گفته اند. درون این سنگ ها تهی و مانند آتشکده می باشد. باید دانست که گمان مردم آن جا در این باره بی انگیزه نبوده، برای آن که نشانه های آتشکده در آنها دیده می شود. بلندی سنگ بزرگ تر ۲ / ۲۵ متر و درازی یکی از پهلوها قاعده اش 12/2 متر می باشد. این سنگ در سوی جلو، پلکانی هم دارد.

پرستشگاه

در نزدیکی آرامگاه کورش، نشانه ساختمان معبد مانندی به چشم می خورد و از آن یک پایه درگاه به جای خود بازمانده است. روی این پایه (جرز) چهره آدم بالداری، مانند چهره های آشوری به گونه ای برجسته سنگ تراشی شده است. بازوی راست این نگاره خم گشته و به بلندی شانه اش به پیش دراز است و تاجی بر سر دارد همانند تاج مصری. تن پوش ایلامی و موی پارسی دارد.

در ۸۰۰ متری آرامگاه کورش در شمال باختری آن، نشانه کاخی از سنگ سپید و خاکستری دیده می شود که از بناهای خود این پادشاه بزرگ بوده و گمان می رود به یادگار گشودن کشور ماد ساخته شده باشد. از نشانه های این کاخ می توان این را در نظر گرفت که بنای آن در روزگار پیشین دارای ایرانی با چهار ستون بوده که دو اتاق هم در دو سویش داشته است.

در همین جا، تالار بزرگی دیگری به درازای 5/ 44 متر و پهنای 5/ 34 متر ساخته بوده اند که دو ردیف ستون داشته است. از این بنا یک ستون و سه پایه، برجای مانده است و روی یکی از سه جرز، سنگ نبشته ای به نوشته خط میخی و ایلامی و آشوری مانند سنگ نبشته های تالارهای دیگر نوشته شده است.

معرفی نقش رجب فارس

معرفی نقش رجب فارس

پس از گذشتن از تخت جمشید در کهن شهر شیراز به سوی شمال خاوری رو به جاده اصفهان و پیمودن سه کیلومتر راه در سوی راست جاده، تنگنایی در کوه رحمت که تخت جمشید در دامنه آن قرار دارد، به چشم می خورد. این جا را نقش رجب می گویند. در نقش رجب سه انجمن بر سینه کوه کنده کاری شده است. اگر کسی رو به جنوب بایستد، یک انجمن در سوی چپ می بیند که ۳ متر بلندی و 5/ 4 متر پهنا دارد.

برای خرید بلیط شیراز به سایت آژانس مسافرتی چهارفصل به نشانی chaharfasl . net مراجعه کنید.

در این انجمن (مجلس تازی) پادشاهی بر اسب سوار است و چند تن از گماشتگان و نوکران بلند پایه در پشت او ایستاده اند. شخص سوار، شاپور یکم پسر اردشیر پاپکان پادشاه سرفراز کشور ساسانی است و نبشته هایی چند در سینه اسب او و متن انجمن کنده کاری شده به نبشته پهلوی نگارده شده که پچواک آن چنین است:

اورمزدپرست، خداوندگار، شاپور، شاهنشاه ایران و انیران ، فرمانروا از سوی خدا پسر اورمزدپرست، خداوندگار، اردشیر، شاهنشاه ایران، فرمانروا از سوی خدا، پسر خداوندگار، بابک شاه. انجمن رو به رو، دارای همان پهلوهاست. در آن، پیکر دو پادشاه در حال پیاده نمایان و در جلوی آنها دو بچه ایستاده اند. آن دو پادشاه با هم چنبره (حلقه تازی) ای را در دست دارند که گویا نشانه بستن پیمان با یکدیگر هستند. بر روی این کنده کاری، سنگ نبشته ای کنده شده بود که از بین رفته است و بخش پایان آن به جای مانده و چنین پرورده (معنی) می دهد:

کیش و آیین زرتشت از بین رفته بود، من که شاهنشاه هستم، آن آیین را دوباره زنده کرده و برپاداشتم. از پرورده این جستار چنین دانسته می شود که سنگ نبشته مزبور به فرمان اردشیر پاپکان که زنده کننده آیین و کیش زرتشت بوده، نوشته شده و پیکر بالای سنگ نوشته، چهره خود اردشیر است. سنگ تراشی دست راست دارای دو متر بلندی و 5/3 متر پهناست. در این انجمن دو سوار روبه روی یک دیگر ایستاده تور شیراز که یکی از آن ها تاجی بر سر دارد و هردوی آن ها نیز چنبره ای را با هم گرفته اند. نزدیک پرستشگاه نیز سنگ نبشته ای که همانند آن روی جرز درگاه کاخ از سنگ سپید کنده شده و از پیش پدیدار بوده است، ولی اکنون از بین رفته است.

نگاره شاپور یکم ساسانی

در بخش پایین کوه نقش رستم، نزدیک به زمین. سنگ تراشی هایی بسیار از روزگار پادشاهان ساسانی به چشم می خورد. در نزدیکی زمین بین آرامگاه داریوش یکم و اردشیر یکم هخامنشی، انجمن سنگ تراشی شده به بلندی ۵ متر و درازای ۱۱ متر نمایان است. در این انجمن، مشخص بر اسب سوار و یک تن در پیش اسب او، زانو زده، درخواست بخشش می نماید. و یک تن دیگر از بزرگان در پهلوی او ایستاده است. در پشت سوار هم دو تن دیده می شوند. آن که سوار بر اسب است، شاپور یکم، دومین پادشاه توانا و کشورگشای دودمان ساسانی، پسر اردشیر پاپکان است که بین سال های ۲۴۲ تا ۲۷۱ میلادی در سراسر جهان آن روزگار، فرمانروایی داشته است. آن که زانو زده و درخواست بخشش می نماید، والرین امپراتور روم می باشد که در سال ۲۶۰ میلادی، شاپور یکم بر او چيره شد و پادشاهی را از وی گرفت. (شرح این جنگ در سنگ نبشته هایی بسیار و جاهایی بسیار به زبان پهلوی ساسانی و هم چنین به خط یونانی در دیوار جنوبی ساختمان نامبردار به کعبه زرتشت که در برابر آرامگاه های نقش رستماست، نوشته شده است) دیگری که ایستاده و دست شاه به سوی او دراز است، سیر یا دیس نام می باشد که شاپور یکم او را نوازش نموده و به جای والرین امپراتور روم تور شیراز تابستان 98 نشانده و تاج و تخت روم را به وی بخشیده است.

معرفی کاخ هدیش تخت جمشید

معرفی کاخ هدیش تخت جمشید

هدیش یا کاخ کوچک خشایارشا یا ساختمان نشیمن، در جنوب خاوری ساختمان تچرا و جنوب تپه مرکزی در شیراز قرار دارد. ساختمان این کاخ که به شکل راست گوشه است رو به شمال و در بلندترین جای ایوان تخت بنا شده است. ساختمان هدیش ساخته شده از ایک ایوان شمالی و یک تالار مرکزی و دو تالار چهار گوشه خاوری و باختری با پهلوی 25 / 11 متر که هر یک از این دو تالار ۵ ستون داشته و با ستون های آن هنوز سر جای خود پابرجاست و اتاق هایی نیز در راست و چپ دو تالار خاوری و باختری ساخته شده و شماره هر یک ۳ است و یک مهتابی کم پهنایی هم در همه راستای جنوبی ساختمان که پیش تر دارای نرده های فلزی بوده، پدیدار است. این کاخ کوچک خشایارشا و همه پیوست های آن برابر سنگ نبشته هایی که روی پایه های مکعبی شکل ایران و در پایه های درگاه های رزرو تور شیراز شمالی و خاوری و باختری، نوشته شده است. از بناهای خشایارشا پسر داریوش یکم است و نامش در سنگ نبشته های نامبرده هدیش به چم جای نشیمن گفته شده است و گمان می رود که در میانه پادشاهی خشایارشا در مرز ۴۷۵ سال پیش از میلاد ساخته شده باشد. زمین کاخ مزبور یک سره از سنگ دامنه کوه راست گوشه را دارد.

ایوان شمالی هدیش

در همه پهنا در راستای شمالی کاخ هدیش ایوانی ساخته شده است به شکل راست گوشه که دارای 66 / 25 متر و پهنایش 66 / 9 متر می باشد و دارای ۱۲ ستون در دو ردیف بوده است.

در دو گوشه شمال خاوری و جنوب باختری، این ایوان دو پایه سنگی به شکل راست گوشه نزدیک به بلندی ۵ / ۷ متر برپا است. در بخش بالای هر یک سنگ نبشته ای به زبان های: پارسی - ایلامی و بابلی به فرمان خشایارشا نوشته شده و پچواک آنها چنین است:

"خدای بزرگی است اهورامزدا، که این زمین را آفریده آفر تور شیراز، که آن آسمان را آفریده، که مردمان را آفریده، که شادی را برای مردم آفریده که خشایارشا را شاه کرده، یگانه شاهی را از شاهان، یگانه فرمانداری را از فرمانداران. منم خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، شاه کشورهایی که دارای توده های گوناگون است. شاه این زمین بزرگ پهناور، پسر داریوش شاه هخامنشی."

خشایارشا، شاه بزرگ می گوید: «به خواست اهورامزدا، این بنا (هدیش) را من ساختم، اهورامزدا با خدایان، مرا و پادشاهیم را در آنچه که ساخته ام، بیاید.»

در دو گوشه جنوب خاوری و جنوب باختری ایران، در دو درگاه دیده می شود. به پهنای ۱ / ۲۲ و بلندی ۴ متر که در هر پایه آنها دو تن نیزه به دست ایستاده اند. از این دو درب ایران، به اتاق هایی که در گوشه های کاخ ساخته شده می روند.

پایه های این دو درگاه نامبرده نیز آراسته است به نگاره های شاه قیمت تور شیراز و دو چاکر، ولی در این جا هر سه وارد تالار می شوند. بالای سر شاه در همه درگاه ها سنگ نبشته ای به سه زبان کنده و پچواک آن چنین است.

خشایارشا، شاه بزرگ، شاه شاهان، پسر داریوش هخامنشی.